W jaki sposób doszło do fundacji bernardyńskiego klasztoru i kościoła w Dukli? Po beatyfikacji Jana z Dukli w 1733 r. w środowisku bernardyńskim zrodziła się myśl uczynienia z Dukli drugiego po Lwowie ośrodka kultu Błogosławionego. Powstał zatem projekt założenia w mieście nowego klasztoru. Toteż w 1739 r. eksprowincjał Ignacy Orłowski wybrał się z upoważnienia ministra bernardyńskiej prowincji ruskiej Jana Kapistrana Wdziekońskiego do Jaworowa, do swojego przyjaciela, marszałka wielkiego koronnego, właściciela Dukli Józefa Wandalina Mniszka (zm. 1747). Przedstawił mu plany bernardynów i prosił go o podjęcie fundacji klasztoru w Dukli. Niestety mniszek nie przyjął obowiązków fundatora, z powodu poczynionych już nakładów finansowych na odbudowę spalonego dukielskiego kościoła parafialnego. Niemniej jednak obiecał zakonnikom podarować parcelę pod planowane budowle oraz ogród. W takiej sytuacji bernardyni postarali się o pomoc w realizacji fundacji innych dobrodziejów. Należeli do nich: chorąży sanocki Józef Bukowski oraz chorąży łomżyński Kazimierz Łętowski.

PIERWSZY KLASZTOR I KOŚCIÓŁ

Pierwsze drewniane budowle klasztoru i kościoła. – Dzięki dobrodziejom już w 1740 r. bernardyni na czele z pierwszym przełożonym Florentynem Chrzanowskim zabrali się do budowy klasztoru i kościoła na nowej placówce. W ciągu trzech lat stanęły w Dukli pierwsze drewniane zabudowania klasztorno-kościelne. 14 października 1742 r. oficjał bielski ks. Franciszek Sobieszczański poświęcił kościół. Arcybiskup lwowski Mikołaj Ignacy Wyżycki podarował nowopowstałemu klasztorowi dukielskiemu w 1743 r. cząstkę relikwii bł. Jana w srebrnym relikwiarzu w kształcie monstrancji.

MUROWANY KOŚCIÓŁ

Budowa murowanego kościoła p.w. św. Jana. – Bernardyni w dalszym ciągu starali się o zbieranie funduszy od dobrodziejów na budowę murowanego kościoła pod wezwaniem św. Jana. Prace budowlane rozpoczęli w 1761 roku. Prowadził je przez trzy lata Jan Zaydel, mistrz murarski z Rzeszowa. 13 czerwca 1764 r. oficjał biecki ks. Jan Domański poświęcił świątynię. Koszt budowy dwóch wież i barokowej fasady pokrył w 1772 r. marszałek nadworny, kasztelan krakowski Jerzy August Mniszek, syn Józefa.

WYSTRÓJ WNĘTRZA KOŚCIOŁA I RELIKWIARZ

W nowym barokowym, trójnawowym kościele jeden z bocznych ołtarzy został poświęcony Janowi z Dukli. Zakonnicy odprawiali przed nim msze wotywne i zaczęli uroczyście obchodzić doroczne święto bł. Jana. Wyposażenie kościoła stanowiły ozdobne organy sprowadzone w 1767 r. oraz ołtarze, stalle i ławki wykonane w latach 1767-1768 przez rzeszowskich snycerzy: Kazimierza Krementowskiego i Macieja Czyżewskiego. Z odlewni z Preszowa na Słowacji bernardyni sprowadzili do świątyni trzy dzwony w 1769 roku. Z upoważnienia arcybiskupa lwowskiego Hieronima Sierakowskiego w 1770 r. bernardyni lwowscy przesłali do klasztoru dukielskiego ramię bł. Jana. Złożono je do dużego, kutego w srebrze barokowego relikwiarza ufundowanego przez Jerzego Mniszka.

POŻAR KLASZTORU I KOŚCIOŁA – ODBUDOWA

Niestety w 1835 r. na skutek pożaru klasztor i kościół bernardynów dukielskich uległ niemal całkowitej ruinie. Plany rekonstrukcji zniszczonych budowli dał architekt krakowski Karol Knaus (zm. 1904). Czuwał on również nad pracami budowlanymi, które zakończono w 1903 roku.

WYSTRÓJ KOŚCIOŁA – POLICHROMIA

Wystrój wnętrza obecnego kościoła; polichromia. – Jak wyglądał wystrój kościoła? W prezbiterium, powiększonym o chór zakonny, stanęły cztery przyścienne, marmurowe kolumny o dorynckich złoconych kapitelach. W nawie głównej wmontowano marmurowe pilastry. Artysta malarz Tadeusz Popiel (zm. 1913) wykonał polichromię ścienną. Uwidocznił na niej sceny z życia Patrona kościoła, a więc: Chrzest Jana z Dukli, pobyt na Puszczy, przybycie Braci Mniejszych do Krakowa na czele ze św. Janem Kapistranem, kazanie Jana do prawosławnych we Lwowie, objawienie Matki Bożej z Dzieciątkiem, błogosławieństwo obrońców Lwowa przed Chmielnickim w 1648 r., ogłoszenie Jana błogosławionym przez papieża Klemensa XII, procesję z relikwiami Błogosławionego w 400-setną rocznicę Jego śmierci oraz ołtarz bł. Jana we Lwowie i apoteozę bł. Jana.

KAPLICA ŚW. JANA Z DUKLI

Kaplica św. Jana; losy trumienki. – W przedłużeniu prawobocznej nawy głównej bernardyni usytuowali kaplicę poświęconą św. Janowi z Dukli. Jej wystrój pochodzi z początku XX wieku. Dębowy ołtarz do kaplicy wykonał w 1912 r. Józef Maluch z Grodziska. Po wysiedleniu przez władze komunistyczne bernardynów z lwowskiego klasztoru w 1946 r., zakonnicy przewieźli trumienkę z relikwiami Błogosławionego ze Lwowa do klasztoru w Rzeszowie. W 1974 roku, 6 października trumienka spoczęła w dukielskiej kaplicy.

Opracował: o. dr Aleksander Sitnik OFM