Skip to main content

Życiorys świętego

Wśród zakonników mieszkających w klasztorze pod wezwaniem św. Bernardyna ze Sieny i Andrzeja Apostoła we Lwowie postacią najsławniejszą był św. Jan z Dukli. Okazał się szczególną osobowością, cieszącą się autorytetem wśród współbraci zakonnych. Znany z troski o gorliwe przestrzeganie obowiązującej reguły, a także odznaczający się sumienną pracą duszpasterską i wytrwałością w szerzeniu wiary katolickiej na Rusi Czerwonej osiągnął już wśród współczesnych sobie uznanie. Rozwijający się intensywnie kult pośmiertny tego bernardyna wywarł pozytywny wpływ na życie religijne narodu polskiego.

Święty Jan urodził się ok. 1414 r. w Dukli – mieście położonym na szlaku handlowym wiodącym z Polski do ówczesnych Węgier. Pochodził z mieszczańskiej, wierzącej rodziny. Wpłynęło to na zrodzenie się u niego powołania kapłańskiego i zakonnego.

Zdobył wykształcenie elementarne. Według dawnej tradycji, potwierdzonej w XVII w., w młodym wieku prowadził życie pustelnicze w okolicznych lasach, w grocie skalnej Zaśpit, nad potokiem Jasiołką. Miał mieć także swój erem pod górą Cergową, jak podaje późniejsza wersja tradycji.

Do Zakonu Braci Mniejszych wstąpił w dojrzałym wieku. Zdobył dobrą znajomość wiedzy teologicznej i języka niemieckiego oraz odznaczał się świątobliwością życia. Po przyjęciu święceń kapłańskich Jan z Dukli był przełożonym klasztorów w Krośnie i we Lwowie. Sprawował też urząd kustosza kustodii ruskiej z ośrodkiem we Lwowie, w klasztorze pod wezwaniem Świętego Krzyża. W 1461 r. w kościele szpitalnym pw. Świętego Ducha we Lwowie, skupiającym niemieckich mieszczan, Jan z Dukli pełnił funkcję kaznodziei. Z okresu posługi kaznodziejskiej zachował się dokument potwierdzający, że Jan z Dukli brał udział w 1461 r. w akcie zmniejszenia ciężarów chłopom ze wsi klasztornej w Czyszkach koło Lwowa.

Osobowość, bogobojne życie oraz piastowane urzędy zapewniały Janowi do końca pobytu u franciszkanów konwentualnych uznanie, szacunek, sympatię i znaczny wpływ w zakonie. Jednak pragnienie doskonalszego życia zakonnego, bliskiego ideałom franciszkańskim, było przyczyną podjęcia przez niego w 1463 r. decyzji przejścia do Zakonu Braci Mniejszych obserwantów, zwanych w Polsce bernardynami. U bernardynów Jan z Dukli spędził 21 lat. Rozwijał tam swoje życie wewnętrzne i pilnie zachowywał obowiązującą RegułęTestament św. Franciszka z Asyżu. Znaczny okres życia spędził w klasztorze św. Bernardyna ze Sieny i Andrzeja Apostoła we Lwowie. Krótki czas mieszkał także w Poznaniu.

W klasztorze lwowskim z wielką żarliwością, nawet w czasie nękających go chorób, sprawował urząd kaznodziei i spowiednika. Tematyka kazań głoszonych przez Jana dotyczyła kierowania się w życiu Ewangelią, ze szczególnym akcentem zachowania rad ewangelicznych pod macierzyńską opieką Najświętszej Matki Zbawiciela i za wsparciem świętych Kościoła.

Jan z Dukli wiele czasu spędzał również w konfesjonale, wyróżniając się jako spowiednik cierpliwością i życzliwością w stosunku do penitentów. Ludzie świeccy znajdowali u Jana poradę życiową, słowa otuchy i pokrzepienia. Biografowie przyjęli tezę o jego czynnym udziale w pracach misyjnych lwowskich bernardynów wśród ludności prawosławnej. Również teza o działalności charytatywnej Jana z Dukli wywodzi się z tradycji. Według niej osobiście odwiedzał on chorych, udzielał im sakramentów, bogatych prosił o jałmużnę na rzecz ubogich, sam dzielił się z głodnymi swoim posiłkiem przy furcie klasztornej.

Pod koniec życia utracił wzrok. Mimo trudnego doświadczenia nadal gorliwie wykonywał swoje obowiązki. Zmarł w opinii świętości 29 września 1484 r. we Lwowie. Został pochowany bez trumny, w ziemnym grobie, w chórze zakonnym kościoła św. Bernardyna ze Sieny i Andrzeja Apostoła we Lwowie.

Świątobliwe życie bernardyńskiego zakonnika Jana z Dukli oraz jego żarliwość w spełnianiu misji duszpasterskiej nie odeszły w niepamięć po jego śmierci. Dały natomiast początek jego czci. Ośrodkiem kultu pośmiertnego stało się miejsce pochowania ciała.

Obecnie szczególnym miejscem kultu św. Jana z Dukli jest dukielskie sanktuarium pod jego wezwaniem, położone na Podkarpaciu. Znajduje się tam kościół oo. bernardynów z kaplicą relikwii św. Jana z Dukli (od 1974 r.) oraz pustelnie św. Jana z Dukli „Na Puszczy” i „Złota Studzienka” na Górze Cergowej.

Do grona błogosławionych Jana z Dukli włączył papież Klemens XII 21 stycznia 1733 r., zaś jego kanonizacji 10 czerwca 1997 r. w Krośnie dokonał Jan Paweł II.

Święty Jan z Dukli jest patronem Polski, Dukli, Lwowa, archidiecezji przemyskiej oraz Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej. Jego wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim przypada 8 lipca.